ZUS sprawdza zwolnienia lekarskie: pół tysiąca nieprawidłowości względem zeszłego roku

W 2024 roku pomorskie oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przeprowadziły wzmożone kontrole zwolnień lekarskich, wykrywając nieprawidłowości w 2250 przypadkach. To aż o 500 więcej niż w roku poprzednim. W efekcie cofnięto wypłaty zasiłków chorobowych na łączną kwotę ponad 3,1 mln zł – o 1,4 mln zł więcej niż rok wcześniej.

Zeszłoroczne kontrole pomorskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, względem zwolnień lekarskich wykazały nieprawidłowości na rekordowym poziomie. Urzędnicy planują zaostrzyć działania, ponieważ nadużyć jest coraz więcej - w 2024 r. było ich 2250, zaś rok wcześniej - 1750.

ZUS prowadzi dwa rodzaje kontroli:

• Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich – sprawdzanie, czy osoba na zwolnieniu rzeczywiście przeznacza ten czas na rekonwalescencję, czy też nadużywa go np. poprzez podejmowanie dodatkowej pracy, wyjazdy zagraniczne czy uczestnictwo w aktywnościach niezgodnych z celem zwolnienia.
• Kontrola prawidłowości orzekania o niezdolności do pracy – weryfikacja, czy stan zdrowia pracownika rzeczywiście uniemożliwia mu powrót do obowiązków. Lekarze orzecznicy ZUS mogą stwierdzić, że pracownik jest zdolny do podjęcia pracy, co skutkuje skróceniem lub unieważnieniem zwolnienia.

Bardzo często dochodzi do sytuacji w których pracownik, zamiast dochodzić do zdrowia po chorobie, wyjeżdża np. na urlop. 

W minionym roku pomorski ZUS sprawdził prawidłowość wykorzystywania zwolnień lekarskich u 9,3 tys. osób. W wyniku tych działań w blisko 1,2 tys. przypadków cofnięto prawo do zasiłku, co pozwoliło na oszczędności rzędu 2,1 mln zł. 

Osoby na zwolnieniach lekarskich powinny przestrzegać zaleceń lekarza i dążyć do jak najszybszego powrotu do zdrowia. W praktyce oznacza to, że mogą wykonywać tylko czynności niezbędne do codziennego funkcjonowania, takie jak wizyta u lekarza, zakup leków czy podstawowe zakupy spożywcze. Nie mogą natomiast traktować zwolnienia jako okazji do podjęcia dodatkowej pracy, wyjazdów rekreacyjnych czy uczestnictwa w wydarzeniach sportowych.

W przypadku stwierdzenia nadużyć ZUS ma prawo odebrać zasiłek za cały okres zwolnienia.

W ramach drugiego typu kontroli lekarze orzecznicy ZUS w 2024 roku wydali 20,4 tys. orzeczeń dotyczących zwolnień lekarskich. W efekcie w ponad 1,1 tys. przypadków uznano, że osoby na zwolnieniu są zdolne do pracy, co skutkowało skróceniem zwolnień o łączną liczbę aż 8773 dni – czyli ponad 24 lata. W wyniku tych działań cofnięto zasiłki na łączną kwotę 999 tys. zł.

Lekarze orzecznicy mają szerokie uprawnienia, które umożliwiają im dokładną analizę zasadności zwolnień lekarskich. Mogą przeprowadzić badanie kontrolne, wystawić skierowanie na badanie specjalistyczne, zażądać udostępnienia dokumentacji medycznej, zlecić dodatkowe badania diagnostyczne, czy wydać decyzję o odmowie prawa do świadczeń lub obowiązku zwrotu nienależnie pobranych zasiłków.

Jakie zwolnienia najczęściej trafiają pod lupę ZUS?

Do kontroli typuje się zwolnienia, które budzą szczególne wątpliwości. Wśród najczęściej sprawdzanych przypadków znajdują się:

• Zbyt długi okres zwolnienia w stosunku do rodzaju schorzenia,
• Kolejne zwolnienia od różnych lekarzy na różne dolegliwości,
• Nieobecność na badaniu orzeczniczym w wyznaczonym terminie,
• Historia wcześniejszych nadużyć przy korzystaniu ze zwolnień lekarskich.

Przykładowo, jeśli pracownik otrzymuje kolejne zwolnienia od różnych lekarzy, ale dotyczą one innych schorzeń, może to wzbudzić podejrzenia i skutkować kontrolą. Podobnie w przypadku, gdy osoba wielokrotnie nie stawia się na wezwanie lekarza orzecznika.

Osoby, które nieprawidłowo korzystają ze zwolnień lekarskich, muszą liczyć się nie tylko z utratą zasiłku, ale także możliwością obowiązku jego zwrotu. W skrajnych przypadkach, jeśli pracownik celowo wprowadza w błąd lekarza lub korzysta z fałszywych zaświadczeń, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności prawnej.

Dodatkowo, pracodawcy coraz częściej monitorują aktywność swoich pracowników na zwolnieniach, m.in. poprzez media społecznościowe. Przykłady osób, które podczas zwolnienia chorobowego wyjeżdżały na wakacje lub podejmowały dodatkową pracę, często trafiają do mediów i kończą się konsekwencjami zawodowymi.