Bobry w mieście. Gdańsk edukuje mieszkańców i zapewnia zwierzętom bezpieczne warunki

"O bobrze mówimy tylko dobrze" - to właśnie pod takim hasłem wystartowała kampania edukacyjna Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, która ma związek z zadomowieniem się tych ssaków w Parku Oruńskim. Urzędnicy zabezpieczyli najcenniejsze drzewa w tym wyjątkowym miejscu, a jednocześnie zadbali o zwierzęta. W środkowej części parku stanęła także nowa tablica informacyjna.

Park Oruński w Gdańsku, jedno z najstarszych i najbardziej malowniczych miejsc rekreacji w mieście, od niedawna wzbogaciło się o nowych mieszkańców. Jesienią 2024 roku osiedliła się tam rodzina bobrów. Ich obecność, choć naturalna w dolinach rzecznych, wywołała mieszane uczucia wśród mieszkańców. Z jednej strony – fascynacja i radość z powrotu dzikiej przyrody do miasta, z drugiej – obawy o stan drzew i ingerencję w ekosystem parku. Jakie znaczenie mają bobry dla środowiska i jakie kroki podjęto, aby chronić zarówno przyrodę, jak i dorobek parkowy?

Bóbr europejski (Castor fiber) to gatunek chroniony, który na przestrzeni wieków został niemal całkowicie wytępiony w Polsce. Dzięki skutecznym działaniom ochronnym jego populacja odbudowała się i obecnie można go spotkać w wielu rzekach, potokach i terenach podmokłych. Bobry odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu ekosystemów wodnych – ich tamy zwiększają retencję wody, filtrują zanieczyszczenia oraz sprzyjają powstawaniu mokradeł, które są siedliskiem wielu innych gatunków roślin i zwierząt, a także najlepszym magazynem wody. Działalność bobrów jest także szczególnie ważna w kontekście susz, które występują u nas coraz częściej.

Bobry są "wege", bo ich dieta jest w pełni roślinna i zmienia się w zależności od pory roku. Latem żywią się głównie roślinnością wodną i zielną, natomiast zimą korzystają z gałęzi i kory drzew, co niestety skutkuje ścinaniem niektórych okazów. To właśnie ta działalność wzbudziła niepokój wśród mieszkańców Gdańska odwiedzających Park Oruński. Na reakcję urzędników nie trzeba było jednak długo czekać.

Obecność bobrów w Parku Oruńskim wymagała podjęcia działań ochronnych, które pozwolą na harmonijne współistnienie tych zwierząt z ekosystemem parku oraz lokalną społecznością. Gdański Zarząd Dróg i Zieleni (GZDiZ) wdrożył szereg rozwiązań:

• Zabezpieczenie drzew – Ponad 50 najcenniejszych okazów rosnących w pobliżu Potoku Oruńskiego zostało owiniętych metalowymi siatkami, co skutecznie chroni je przed bobrami.
• Zachowanie naturalnej bazy pokarmowej – Nie wszystkie drzewa zostały zabezpieczone. Pozostawiono młodsze okazy, takie jak wierzby i olchy, które posiadają zdolności regeneracyjne i stanowią naturalne źródło pożywienia dla bobrów.
• Edukacja mieszkańców – W parku zamontowano tablice informacyjne przybliżające życie i zwyczaje bobrów oraz ich znaczenie w ekosystemie.

Urzędnicy zapowiedzieli także stały monitoring sytuacji wraz ze specjalistami, którzy zajmują się ochroną środowiska. W razie potrzeb, metalowe siatki będą usuwane aby nie uszkodzić drzew. Jeśli zajdzie taka konieczność, kolejne rośliny zostaną zabezpieczone.

Wbrew obawom, bobry nie są szkodnikami – wręcz przeciwnie, pełnią niezwykle ważną funkcję w ekosystemie i to... zupełnie za darmo. Ich działalność pomaga w zatrzymywaniu wody, co jest kluczowe w obliczu zmian klimatycznych i okresowych susz. Dzięki tworzeniu przez nie rozlewisk, zwiększa się wilgotność gleby, co korzystnie wpływa na roślinność i bioróżnorodność całego parku. Ponadto bobry filtrują wodę, eliminując nadmiar osadów i substancji organicznych, co poprawia jakość ekosystemu wodnego. Warto dodać, że w wielu krajach, dochodzi obecnie do renaturyzacji rzek, co pozwala na przywrócenie im swojego dzikiego, naturalnego charakteru. Gospodarka wodna w Polsce opiera się jednak nadal na osuszaniu mokradeł i regulacji cieków wodnych.

Proces renaturyzacji pochłania ogromne koszta, podczas gdy my nie musimy ponosić ich często prawie w ogóle - natura ma na wszystko sprawdzone recepty. Dzikie, niewyregulowane rzeki są wyjątkowe, stanowią dom dla wielu gatunków zwierząt, a przede wszystkim praktycznie nie wysychają. To zupełne przeciwieństwo polityki prowadzonej przez Wody Polskie, której efekty tworzą z rzek istne koryta ściekowe. W okresie suszy woda spływa szybko, zaś przy wezbraniach, traci się kontrolę nad wodą, bo nurt znacznie przyśpiesza.

Renaturyzacja rzek była/jest prowadzona w Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii, Czechach, Szwajcarii, Francji, Hiszpanii, czy USA.

Urzędnicy z Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni zapewniają, że będą kontynuowane działania mające na celu znalezienie balansu między ochroną drzew a zapewnieniem bobrom odpowiednich warunków do życia. Współpraca z ekspertami oraz edukacja społeczeństwa to klucz do tego, aby mieszkańcy Gdańska mogli cieszyć się obecnością tych niezwykłych zwierząt, jednocześnie dbając o stan parku.

To właśnie ze stowarzyszeniem "Nasz Bóbr" współpracuje miasto. Działacze pomogli przygotować i uzgodnić także treść, która jest zawarta na nowej tablicy informacyjnej w Parku Oruńskim.

Stowarzyszenie już jesienią zeszłego roku ostro skrytykowało szkodliwe wpisy niektórych mediów, które sugerowały, że w parku mamy do czynienia z "inwazją bobrów".