"Złote kamienice" znikną z centrum Gdańska. Co powstanie w ich miejscu?

Nowy właściciel "złotych kamienic" przy Długich Ogrodach dostał zgodę na ich wyburzenie. Kontrowersyjny symbol polskiego postmodernizmu lat 90. zniknie z krajobrazu Gdańska. Nowy inwestor planuje w tym miejscu apartamentowiec z funkcjami usługowymi. To koniec budynku z epoki, która wzbudzała skrajne emocje wśród mieszkańców i architektów. Projekt nowego gmachu będzie musiał zaakceptować Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków oraz Architekt Miasta Gdańska.

Zapadła ostateczna decyzja dotycząca przyszłości kompleksu Waterside, potocznie nazywanego „złotymi kamieniczkami”. Te charakterystyczne budynki, które dla jednych były symbolem nowoczesności lat 90., a dla innych kiczem i „architektoniczną makabryłą”, zostaną wyburzone. Nowa inwestycja, której szczegóły zostaną ujawnione za pół roku, wpisuje się w trend intensyfikacji zabudowy miejskiej z zachowaniem funkcji usługowej na parterze. Nad zgodnością projektu z otoczeniem czuwać będą wojewódzki konserwator zabytków i architekt miasta.

Decyzja o przekształceniu terenu zapadła 30 stycznia 2025 roku na XII sesji Rady Miasta Gdańska. Uchwalono nowy miejscowy plan zagospodarowania, który pozwala na zmianę funkcji z usługowej na mieszkaniowo-usługową. Oznacza to, że nowa zabudowa będzie miała charakter mieszkalny z usługami na parterze, co wpisuje się w strategię rozwoju Gdańska "do wewnątrz" - tam, gdzie jest już zapewniona niezbędna infrastruktura społeczna.

Belgijska firma Alides Polska, która w 2021 roku odkupiła budynki od niemieckiego funduszu Deka Immobilien, zapowiada rozpoczęcie prac jeszcze w tym roku. Wniosek o pozwolenie na budowę ma zostać złożony w ciągu kilku miesięcy. Zgodnie z nowymi ustaleniami, powstanie sześciokondygnacyjny apartamentowiec, jednak bez dominującej wieży, która była częścią wcześniejszego projektu.

Kompleks Waterside został zaprojektowany przez Stanisława Michela - architekta szczególnie zasłużonego dla powojennego Gdańska. Michel, który był odpowiedzialny m.in. za Plan Szczegółowy Zagospodarowania Śródmieścia Gdańska oraz liczne realizacje modernistyczne, tym razem postawił na postmodernizm. Współtwórczynią projektu była Barbara Sawic.

Gdy budynki powstawały, były próbą nadania nowego charakteru przestrzeni Długich Ogrodów, a jednocześnie alternatywą dla kubicznych bloków dominujących w okolicy. Nawiązywały do historycznej zabudowy Gdańska, ale w sposób charakterystyczny dla lat 90. – z bogatymi detalami, lustrzanymi szybami i intensywną kolorystyką. Dziś ten styl, choć ceniony przez niektórych historyków architektury, jest często krytykowany za brak harmonii i przesadną dekoracyjność.

Choć „złote kamieniczki” nie wzbudzają tak dużych emocji jak nieistniejący już Solpol we Wrocławiu, również stały się symbolem swojej epoki. Postmodernizm, jako nurt w architekturze, bywa skrajnie oceniany – od doceniania jego swobody twórczej po oskarżenia o brak spójności i przesadę. W Gdańsku projekt Michela miał być nowoczesnym nawiązaniem do historycznej zabudowy, ale z czasem stał się przykładem architektury, która nie przetrwała próby czasu.

Nowy projekt, który zostanie zaprezentowany w drugiej połowie roku, ma lepiej współgrać z otoczeniem. Ważnym założeniem planu zagospodarowania jest dopasowanie skali budynku do sąsiedniej zabudowy oraz zachowanie charakteru usługowego parteru. Ponadto, w nowym obiekcie nie będzie już banków ani placówek telefonii komórkowej – to konkretne wytyczne zapisane w uchwale. 

Z naszych informacji wynika, że projektem dla nowego budynku zajmie się sopocka pracownia Roark Studio. Na koncie ma już ona kilka realizacji z Trójmiasta, Szczecina, czy Wrocławia. 

Chociaż wielu mieszkańców nie będzie tęsknić za charakterystycznymi „złotymi kamieniczkami”, ich wyburzenie oznacza koniec pewnej epoki. To symbol transformacji lat 90., który – niezależnie od kontrowersyjnych ocen – był istotnym elementem krajobrazu Gdańska przez ponad trzy dekady. Teraz czas na nowy rozdział w historii Długich Ogrodów i Drogi Królewskiej.